Tọa đàm đối thoại chính sách: Các giải pháp đột phá tháo gỡ các điểm nghẽn phát triển khu vực kinh tế tư nhân

Sáng nay (15/8/2025) Đại học Kinh tế Quốc dân đã tổ chức Tọa đàm đối thoại chính sách với chủ đề: Các giải pháp đột phá tháo gỡ các điểm nghẽn phát triển khu vực kinh tế tư nhân.

Quang cảnh Tọa đàm

Tham dự Tọa đàm, về phía đại biểu Bộ ban ngành, cơ quan trung ương có: PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn – Phó Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương; TS. Bùi Trường Giang – Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hội đồng Lý luận Trung ương; TS. Hoàng Xuân Hòa – Phó Bí thư Đảng ủy Văn phòng Quốc hội; ông Nguyễn Phi Lân – Vụ trưởng Vụ trưởng Vụ Dự báo, Thống kê – Ổn định tiền tệ tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; TS. Trần Kim Anh – Phó Vụ trưởng Vụ Kinh tế tổng hợp, Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương; ông Lê Trung Hiếu – Phó Cục trưởng Cục thống kê, Bộ Tài chính; bà Bùi Thu Thủy – Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể, Bộ Tài chính.

Về phía các hiệp hội, doanh nghiệp có: PGS.TS Phan Đăng Tuất – Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam; Ông Nguyễn Đình Thắng – Phó Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng quản trị Hồng cơ Group; Ông Hoàng Công Đoàn, Phó Chủ tịch Hội Doanh nghiệp trẻ Việt Nam, TS. Nguyễn Anh Tuấn – Hiệp hội Du lịch Việt Nam, Viện trưởng Viện Kinh tế Du lịch.

Về phía các diễn giả chính, các chuyên gia kinh tế tham gia thảo luận bàn tròn có: GS.TS Ngô Thắng Lợi – Đại học Kinh tế Quốc dân; TS. Trần Văn Thế – Chủ tịch Hội đồng quản trị, Công ty Đầu tư và phát triển InDel; TS. Lê Đăng Doanh – Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương; PGS.TS Lê Xuân Bá – Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương; TS. Võ Trí Thành – Nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương; bà Phạm Chi Lan – Chuyên gia kinh tế; PGS.TS Bùi Văn Huyền – Viện trưởng Viện Kinh tế – Xã hội và Môi trường, Học viện CTQG Hồ Chí Minh; TS. Nguyễn Thị Luyến – Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược; cùng gần 200 đại biểu, các nhà khoa học, các cơ quan trung ương, các trường đại học, các viện nghiên cứu trong và ngoài nước; các viện nghiên cứu, trường đại học khối kinh tế và quản trị kinh doanh; các chuyên gia kinh tế; đại diện các doanh nghiệp…

Về phía Đại học Kinh tế Quốc dân có: PGS.TS Bùi Huy Nhượng – Giám đốc Đại học; PGS.TS Bùi Đức Thọ – Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Đại học; GS.TS Nguyễn Thành Hiếu – Phó Giám đốc Đại học; GS.TS Phạm Hồng Chương – Nguyên Giám đốc Đại học; GS.TS Trần Thọ Đạt – Chủ tịch Hội đồng Khoa học & Đào tạo; PGS.TS Nguyễn Thanh Hà – Chủ tịch Hội đồng Tư vấn; GS.TS Tô Trung Thành – Trưởng phòng Quản lý Khoa học; cùng đại diện lãnh đạo các Trường, Phòng ban, Khoa, Viện, Trung tâm; lãnh đạo các đơn vị, bộ môn và đông đảo cán bộ giảng viên, sinh viên trong toàn Đại học.

GS.TS Nguyễn Thành Hiếu – Phó Giám đốc Đại học Kinh tế Quốc dân phát biểu

Phát biểu tại Tọa đàm, GS.TS Nguyễn Thành Hiếu – Phó Giám đốc Đại học Kinh tế Quốc dân nhấn mạnh, sau gần 40 năm Đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ cả về lượng và chất, từng bước khẳng định vai trò trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Đến năm 2024, khu vực kinh tế tư nhân chiếm 53,4% tổng vốn đầu tư xã hội, 82,07% tổng lao động trong nền kinh tế, đóng góp 38,6% tổng lợi nhuận trước thuế và 51% tổng thu nhập tạo ra cho người lao động trong khu vực doanh nghiệp.

Khu vực kinh tế tư nhân đã đóng góp 43% tổng GDP, chiếm 57% vào mức tăng trưởng GDP năm 2024, là mức đóng góp lớn nhất trong các thành phần kinh tế. Bình quân giai đoạn 2011–2024, khu vực này đạt tốc độ tăng trưởng 6,3%/năm, cao hơn mức bình quân chung toàn nền kinh tế (5,48%/năm).

“Những con số này khẳng định vững chắc vai trò trung tâm và tiềm năng to lớn của khu vực kinh tế tư nhân, đồng thời đặt nền tảng cho việc nâng tầm vị trí của khu vực này thành động lực chính trong thực hiện mục tiêu tăng trưởng nhanh, bền vững của Việt Nam”, GS.TS Nguyễn Thành Hiếu cho hay.

Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đặt ra các mục tiêu cụ thể đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Tuy nhiên, so với kỳ vọng trở thành trụ cột phát triển kinh tế quốc gia, khu vực kinh tế tư nhân vẫn còn nhiều bất cập. Hiện nay, đây là khu vực có hiệu quả kinh doanh, trình độ khoa học công nghệ, năng suất lao động và thu nhập người lao động thấp nhất trong các thành phần kinh tế. Đồng thời, khu vực này đang có dấu hiệu “hụt hơi” trong quá trình phát triển.

GS.TS Ngô Thắng Lợi – Đại học Kinh tế Quốc dân trình bày tham luận: Thực trạng và những điểm nghẽn trong phát triển kinh tế tư nhân và những khuyến nghị tháo gỡ

Làm rõ những điểm nghẽn cả từ môi trường chính sách lẫn nội tại, GS.TS Ngô Thắng Lợi – Giảng viên cao cấp Đại học Kinh tế Quốc dân nhận định, về thể chế, hệ thống chính sách vẫn thiếu tính bao trùm ở nhiều khía cạnh. Doanh nghiệp tư nhân chưa được bảo đảm bình đẳng trong tiếp cận cơ hội kinh doanh, nguồn lực đất đai, vốn; gặp khó khăn khi bổ sung vốn trong quá trình sản xuất, kinh doanh; chênh lệch trong chính sách thuế so với doanh nghiệp nhà nước hay doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

GS.TS Ngô Thắng Lợi đề xuất hai nhóm giải pháp lớn: Thứ nhất, hoàn thiện mô hình phát triển bao trùm, bảo đảm bình đẳng giữa các loại hình doanh nghiệp trong tiếp cận cơ hội và phân phối kết quả hoạt động kinh doanh. Chính sách cần hỗ trợ riêng cho từng nhóm đối tượng, từ doanh nghiệp quy mô lớn, doanh nghiệp vừa và nhỏ đến các hộ kinh doanh, để khuyến khích phát triển và mở rộng quy mô.

Thứ hai, thúc đẩy liên kết nội khối và quốc tế, cần hoàn thiện mô hình hiệp hội kinh doanh, trao quyền điều hành cho các doanh nhân tâm huyết để trở thành đầu mối kết nối doanh nghiệp. Giáo sư Ngô Thắng Lợi đề xuất nhanh chóng chuyển đổi các hiệp hội mang tính địa phương sang tầm cỡ vùng, xóa bỏ rào cản hành chính, lấy lợi ích kinh tế và sự thống nhất nội tại làm tiêu chuẩn liên kết.

Nhiều chuyên gia khác cho rằng, chính sách có nhiều nhưng chưa đủ mạnh, chưa đủ tạo ra sự đột phát của doanh nghiệp tư nhân.

TS. Trần Văn Thế – Chủ tịch HĐQT Công ty Đầu tư và phát triển Indel trình bày tham luận: Những tồn tại hạn chế và các rào cản trong phát triển doanh nghiệp Việt Nam

Dù đóng góp lớn cho nền kinh tế với hơn 43% GDP và 82% lực lượng lao động, khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam vẫn chưa phát huy hết tiềm năng. Đây là nhận định của TS. Trần Văn Thế – Chủ tịch HĐQT Công ty Đầu tư và phát triển Indel khi nhìn lại chặng đường phát triển hơn 3 thập kỷ qua của kinh tế tư nhân.

Theo đó, những hạn chế của khu vực tư nhân xuất phát từ cả bên trong lẫn bên ngoài. Từ nội tại, phần lớn doanh nghiệp có quy mô nhỏ, vốn mỏng, lao động ít và gặp khó trong tiếp cận tín dụng. Trình độ quản trị, năng lực công nghệ còn thấp, tỉ lệ ứng dụng công nghệ cao mới chỉ khoảng 2%, chi phí cho đổi mới sáng tạo chiếm tỉ lệ còn rất nhỏ trong doanh thu.

Mối liên kết giữa các doanh nghiệp trong nước với khu vực FDI còn lỏng lẻo, khiến khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu bị hạn chế. Ngoài ra, nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu hụt, đội ngũ quản lý chưa chuyên nghiệp, trong khi văn hóa kinh doanh và ý thức pháp lý của một bộ phận doanh nghiệp chưa thực sự vững vàng.

Không chỉ dừng ở hạn chế nội tại, các doanh nghiệp tư nhân còn phải đối mặt với nhiều rào cản từ môi trường kinh doanh như: thể chế, chính sách chưa hoàn thiện và thiếu ổn định, thủ tục hành chính còn rườm rà, thực thi chính sách thiếu đồng bộ.

Để tháo gỡ những khó khăn cho kinh tế tư nhân, TS. Trần Văn Thế cho rằng, cần hoàn thiện thể chế theo hướng đồng bộ, minh bạch và ổn định, đặc biệt ở các lĩnh vực đầu tư, đất đai, tín dụng và hợp tác công – tư.

“Cải cách thủ tục hành chính phải đi vào thực chất, giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí tuân thủ”, Chủ tịch HĐQT Công ty Đầu tư và phát triển Indel nhấn mạnh.

Cũng theo TS. Trần Văn Thế, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh phải trở thành trụ cột trong chiến lược phát triển doanh nghiệp tư nhân. Cùng với đó, khả năng tiếp cận nguồn lực cho doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua tăng tỉ trọng tín dụng, hỗ trợ lãi suất cho dự án chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo cần được nâng cao.

Về mặt chính sách, ông Thế kiến nghị, Nhà nước cần hỗ trợ tài chính cho các sáng kiến liên kết, ưu đãi thuế cho doanh nghiệp lớn dẫn dắt SME nhằm tạo điều kiện để doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các dự án đầu tư công và chuỗi cung ứng công nghiệp quốc gia.

Đoàn chủ tọa điều hành phiên thảo luận mở

GS.TS Trần Thọ Đạt – Chủ tịch Hội đồng Khoa học & Đào tạo, Đại học Kinh tế Quốc dân chia sẻ tại Tọa đàm

Theo GS.TS Trần Thọ Đạt – Chủ tịch Hội đồng Khoa học & Đào tạo, Đại học Kinh tế Quốc dân, khu vực kinh tế tư nhân ngày càng khẳng định vai trò và hiện nay được xác định là một trong những động lực quan trọng nhất thúc đẩy tăng trưởng, đổi mới sáng tạo và tạo việc làm trong nền kinh tế.

Bên cạnh bộ phận kinh tế tư nhân chính thức bao gồm các doanh nghiệp đăng ký hoạt động theo luật định, vẫn tồn tại khu vực kinh tế phi chính thức, đóng góp khoảng 20-25% GDP nhưng chưa được đánh giá đúng mức trong hệ thống hoạch định chính sách kinh tế – xã hội quốc gia.

Trong bối cảnh mới của nền kinh tế số, quá trình chính thức hóa, chuyển đổi lao động và chiến lược phát triển bao trùm đòi hỏi cần có cái nhìn toàn diện hơn về khu vực kinh tế phi chính thức, nhận diện đúng vai trò của khu vực này như một bộ phận tất yếu và có khả năng chuyển hóa, tích hợp vào nền kinh tế chính thức nếu có chính sách phù hợp.

Thông qua thảo luận, các đại biểu đã chỉ ra những tồn tại, hạn chế nội tại, những điểm nghẽn làm kìm hãm quá trình phát triển và những xu hướng phát triển chậm lại của khu vực kinh tế tư nhân trong môi trường cạnh tranh với các khu vực kinh tế khác và trong môi trường quốc tế.

Từ đó, đề xuất những giải pháp đột phá phát triển kinh tế tư nhân nhằm vượt qua các rào cản, tháo gỡ các điểm nghẽn, hướng đến mục tiêu trở thành động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia.

Các đại biểu, chuyên gia trao đổi và thảo luận tại Tọa đàm

GS.TS Tô Trung Thành – Trưởng phòng Quản lý Khoa học, Đại học Kinh tế Quốc dân

Chia sẻ bên lề Toạ đàm, GS.TS Tô Trung Thành – Trưởng phòng Quản lý Khoa học, Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, nguyên nhân hạn chế trong quá trình phát triển của khu vực kinh tế tư nhân bắt nguồn từ những điểm nghẽn như: nhận thức chưa đầy đủ và đúng về vai trò của khu vực kinh tế tư nhân; thể chế và các chính sách còn chưa hoàn toàn công bằng và thiếu tính bao trùm; chưa có mô hình liên kết hiệu quả giữa các bộ phận cấu thành trong khu vực tư nhân; bản thân năng lực nội tại và khả năng tiếp cận nguồn lực còn yếu; và những hạn chế về chất lượng đội ngũ doanh nhân. Những điểm nghẽn này cần được nhận diện rõ và tháo gỡ kịp thời bằng các giải pháp đột phá để tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển thực chất, thực sự là động lực quan trọng nhất đóng góp vào tăng trưởng kinh tế trong giai đoạn mới.